infotekst:
VOCALE MUZIEK De stem is het moeilijkste ‘muziekinstrument’. Aan de ene kant is het volkomen natuurlijk omdat ieder mens het heeft en kan zingen en spreken. Het maakt deel uit van het lichaam en externaliseert de geluidsproductie niet naar een extern instrument. Aan de andere kant is het het meest ingewikkelde omdat de veelzijdigheid ervan grenzeloos is. Voor het componeren voor stem betekent dit dat ik de vraag moet beantwoorden hoe ik noteer, zodat de zangers precies zullen presteren wat ik bedoel. De andere fundamentele vraag is de relatie tussen tekst en muziek. Wat staat er op de voorgrond, waar moet ik naar luisteren? Begeleidt de muziek simpelweg de tekst of is het een erkenning van de muziek? Hoe kan een gelukkige alliantie slagen? Vanwege deze moeilijkheden begon ik laat, halverwege de dertig, met componeren voor de stem, voorafgegaan door maandenlang onderzoek naar de tonale mogelijkheden van de stem, notatie en de geschiedenis van de moderne stembehandeling. Mon cœur mis à nu voor vier stemmen (S-Mez-T-B), is een reeks van 15 miniaturen die de verschillende combinaties van solo tot kwartet speelt. Elke miniatuur is een mini-madrigaal met een eigen karakter, waarachter een tekst van Charles Baudelaire – uit de Journaux intiem – stands die niet op muziek zijn gezet, maar waarvan de fonetiek het uitgangspunt vormt voor het muzikale materiaal en waarvan de semantiek wordt overgebracht naar de autonome muzikale taal. Door de indeling in 15 (deels overlappende) secties kan het omvangrijke vocale materiaal worden verdeeld. Daarbij vond ik een vorm – en dramaturgie – waarmee ‘muzikale woordenschat’ kon worden verkregen voor de ‘super’ instrumentstem, die niet bedoeld was om uit instrumentale muziek voort te komen, maar eerder uit dit specifieke medium voortkwam. Een voorbeeld: de sopraansolo 'zet' 14 definities van vrouwen op muziek, en daarom moest ik voor elk van deze kenmerken de overeenkomstige muzikale figuur vinden. Terwijl ik me in de jaren negentig radicaal richtte op tekstuele onbegrijpelijkheid, deed ik met mijn werk in de jaren 1990 precies het tegenovergestelde. Voor het koorwerk (2000 solostemmen; 24-6-6-6) stemde leeg Ik heb in de oorspronkelijke taal een tekst van Moses Maimonides over de figuur van de Messias in de joodse traditie op muziek gezet. In zijn Mishnish Thora, Hoofdstuk Hilchot Melachim, in de 11e en 12e secties wordt een interpretatie van de Messias geboden, volgens welke hij geen religieus figuur is, maar een politieke leider die leiding geeft aan een rechtvaardige regering en de Messiaanse dagen van de mensheid - een staat zonder oorlog en honger, zonder wrok en onenigheid - voorbereid. Terwijl het dubbelkoor met twee gelijktijdige teksten de begrijpelijkheid ervan belemmert, heb ik sleutelwoorden (bijv. “hammelech” [“de koning”], “hammashiach” [“de gezalfde”], “jisraël” etc.) omgekeerd homofoon geplaatst, zoals in een cadanszin. Het consonantale deel van de taal wordt specifiek benadrukt om recht te doen aan het karakter van de Hebreeuwse taal en het schrift. De in de Maimonides-tekst aangehaalde bijbelcitaten zijn gesproken; Er worden zinnen uit de Talmoed over de Messias (deels Aramees) overheen gelegd, vergelijkbaar met een psalmodie. In het intermezzo vóór het laatste deel zingen de sopranen vijf delen uit het boek - in een zesstemmige canon Moeilijke vrijheid. Essays over het jodendom van Emmanuel Lévinas, waarin de filosoof zijn interpretatie van de Messias geeft, waar ik het mee eens ben. stemde leeg is geen religieus werk, maar een geloofswerk in de zin van een onwrikbare grondovertuiging. In dit opzicht hebben de teksten voor mij iets van de nauwkeurigheid van een juridische tekst; Op een bepaalde manier geeft dit deze muziek iets oudtestamentisch. De introïtus fluistert de woorden “De geboorteweeën van de Messias” (“chevlo shel mashiach”), de uittocht “Herstel van de wereld” (“tiqqun ha’olam”). Het thema van mijn vocale sextet (S-S-M-T-Bar-B) leegte – een delitto Italiano. Een epitaffio is het portret van Pier Paolo Pasolini met de focus op zijn gruwelijke moord in de nacht van 2 november 1975. Ik verwijs naar de film en het boek Pasolini. Een delitto Italiano van Marco Tullio Giordana. Pasolini's 'Execution' is als het ware ingekapseld in een op muziek gebaseerde setting van talloze zinnen uit zijn gedichten. Met zeer uiteenlopende teksten (van gesproken tot gezongen) wordt niet alleen een poëtische, soms madrigaleske alternatieve wereld geschapen, maar tegelijkertijd een panorama van het Pasoliniaanse denken. Ik verdeelde de teksten in zes thematische groepen: negatief, dood, hoop/positief, Pasolini over zichzelf, esthetiek/ethiek en stilte. Deze teksten zijn verspreid over het formulier om een verhaal te creëren. Je zou het werk kunnen lezen als leerboek, als poëtisch libretto, met zes complete gedichten en talloze fragmenten. Het bestaat uit zes secties met "belcanto", gezongen/verstikte stem, onomatopee (schreeuw, injectieve handeling, polyfonie), met ingedrukte stem, met eindproducten van de stem (slikken, op elkaar klemmende keel, krakende stem) en een zwanenzang, wat beetje bij beetje fonetischer wordt. Gesproken of gefluisterde teksten worden overal afgewisseld. Muzikale elementen (lontano "koren", homofone "koralen", trio's, solo's, madrigalismen, enz.) en tekstuele elementen, om zo te zeggen theatraal (zelfs als ze onzichtbaar zijn), vormen samen een kleine "opera" scène. Aan het einde wordt in de krakende stemmen van de vrouwen naar Pasolini's naam verwezen - een ernstige inscriptie, een grafschrift. In zekere zin is dit werk mijn “eerbetoon aan Pier Paolo Pasolini”. Ik componeerde de solo voor de in New York City wonende zanger Jeffrey Gavett (bariton, ook falset). Dit is een vandenis (Litouws: “Proef over de wateren”) gebaseerd op het gedicht van Anja Kampmann Probeer het over de zee. De tekst verschijnt in het Duits (falsettotoonhoogte) en Engels (normale baritontoonhoogte); Bovendien zijn er ongeveer 50 verschillende vertalingen van het woord ‘water’ en onomatopee-elementen verspreid, zodat het werk zich op twee hoofd- en twee secundaire niveaus afspeelt. In de tussentijd heb ik veel voor stemmen gecomponeerd. Angela Nova en Angela Nova2 zijn uitgebracht op CD 3 (NEOS 11211-12). Eindige grap voor fluit en sopraan verschijnt op cd 9, Duif? voor 5 stemmen en orkest op CD 10. Mijn vocale muziek zou niet ter wereld bestaan zonder de toewijding van de zangers en dirigenten. Ik ben hen veel dank verschuldigd voor hun fantastische werk. Claus Steffen Mahnkopf Literatuur: Ferdinand Zehntreiter, De dandy als structuralist – Mahnkopf componeert Baudelaire, programma: [01] Mon cœur mis à nu voor vier stemmen (1997) 16:07 ExVoCo Live-opname [02] stemde leeg voor 24 stemmen (2008) 31:06 Vocaal ensemble Stuttgart [03] leegte – een delitto Italiano Een epitaffio voor 6 stemmen (2009) 17:15 Nieuwe Vocalsolisten [04] Dit is een vandenis voor mannenstem (bariton) (2015) 14:06 Jeffrey Gavett, bariton Totale speelduur: 79:08 eerste opnames Persrecensies:
Februari 2020 (…) “Mon cœur mis à nu” van Claus-Steffen Mahnkopf voor vier stemmen is gebaseerd op de “Journaux intimes” van Charles Baudelaire. Maar Mahnkopf weigert het op muziek te zetten; hij houdt zich veeleer bezig met klanken die op zijn best fonetisch geïnspireerd zijn door Baudelaire en die de menselijke stem niet als een ‘instrument’ identificeren, maar als een onafhankelijk medium. (…) Tilman Urbach
#5_2019 (…) Met de fijnste ironie verwerkte Claus-Steffen Mahnkopf tekstfragmenten uit de dagboeken van Charles Baudelaire fonetisch tot vijftien madrigalen. Mon cœur mis à nu (1997) is de naam van de cyclus, ontstaan in een fase waarin de componist tekstonverstaanbaarheid nog hoog in het vaandel had staan. Vocale muziek verschijnt eigenlijk pas relatief laat in Mahnkopfs oeuvre. Een reden om nu een album aan dit genre te wijden. (…) Met leegte – een delitto Italiano (2009) wijdde Mahnkopf een grafschrift aan de filmmaker Pier Paolo Pasolini, die in 1975 werd vermoord. De New Vocalsolisten beheersen de delicate taak om het pijnpunt van het werk - de verontrustend herinnerde bestialiteit van de misdaad - te omhullen met poëtische sequenties uit Pasolini's gedichten, met nadruk en gevoeligheid: een lyrisch tot opera-sextet, troostend in de tedere treurliederen. De reeks van deze eerste opnames wordt afgesloten met een opus uit 2015, Dit is een vandenis (“Proef over het water”), voor mannenstem gebaseerd op een gedicht van Anja Kampmann. Een vocale acrobatische solo: James Gavett articuleert onomatopee, zingt de Engelse tekst in bariton, de Duitse tekst in falset en verbindt alles tot een bizar wegebbend en vloeiend continuüm - briljant. (…) Otto Paul Burkhardt |
