infotekst:
DE HORIZON VAN MOGELIJKHEID WOLKEN 2 Peter Ruzicka componeerde WOLKEN in opdracht van Hessischer Rundfunk voor het Rheingau Festival 2012. Na de première herzag hij de partituur en creëerde een uitgebreide versie als WOLKEN 2. Met het nieuw gecomponeerde tweede deel krijgt het strijkkwartet, dat in de klankarchitectuur van het werk een tweede niveau inneemt ten opzichte van het orkest, een aanzienlijk belangrijkere rol. Korte tijd overwoog hij het stuk ‘The Distant Sound’ te noemen, maar deze titel werd voor eens en voor altijd overgenomen door de opera van Franz Schreker. Hij liet zich leiden door het idee dat zijn muziek een zoektocht was naar een geluid dat hij zelf nog nooit had gehoord en dat in geen van zijn werken was verschenen. Het stuk ontstaat als een benadering met tussenwerpsels, met klankfiguren die in zijn toneelwerken een soortgelijke dramatische functie hadden. Ze fungeren als wolken die het geluid waarnaar u op zoek bent, verbergen en omhullen, waardoor de contouren ervan doorschijnen, vervagen of verdwijnen. Het stuk komt stilletjes uit de stilte tevoorschijn aan de bovenrand van het oor. Het strijkkwartet begint met statische, vlakke klanken in het hoogste register. De orkestrale snaren zorgen voor een glazig, belachtig geluid dat van tijd tot tijd dynamisch toeneemt. Het kwartet handhaaft zijn onafhankelijkheid ten opzichte van de grotere groep en beweegt zich tijdelijk zelfs in onafhankelijke tijdsverlopen, zodat ‘soms de indruk kan ontstaan van een ‘commentaar’ op een tweede niveau’ (Peter Ruzicka). – De eerste zin van WOLKEN eindigt in stilte, opnieuw aan de randen van het oor, maar nu in de diepte, in tonen waarvan het boventoonspectrum ervoor zorgt dat het eerder gehoorde geluid nog steeds doorwerkt. Het is dat ‘verre geluid’ dat zich nooit volledig openbaart. – In het midden waren de strijkers een razend snelle figuur en een agressieve uitbarsting van het orkest begonnen, in wiens ‘adempauzes’ de raadselachtige structuur doorschemert. Maar wat is dit ‘verre geluid’? ‘Klank’ kan verschillende dingen betekenen: een enkel akkoord, maar ook de sfeer van een heel werk. Vind Ruzicka hem leuk WOLKEN begrijpt, wordt het duidelijkst onthuld kort voor de apocalyptische orkestrale uitbarsting in het midden van het eerste deel. In het koper hoor je een reeks akkoorden met rafelranden, geaard door de drums. Ze vloeien in elkaar over alsof ze van ver komen. Dit zijn tonale elementen die uit hun traditionele logica zijn verwijderd en de grammaticale volgorde vervangen door een visuele, vloeiende volgorde. Historisch gezien klinken ze uit de tijd dat het traditionele systeem van ‘juiste’ akkoordprogressies zijn bindende kracht verloor en de klanken – aldus Schönberg – een ‘drijvend leven’ ontwikkelden dat het componeren moest volgen. Deze tijd gaat zo’n honderd jaar terug en hun ‘verslaving aan geluid’ werd besproken in twee literair-muzikale werken: de opera van Franz Schreker De ferne Klang, die in 1912 in première ging, en in de roman van Thomas Mann Dokter Faustus, waarvan het centrale hoofdstuk, het duivelspact van de componist Adrian Leverkühn, de dichter dateert in de jaren 1911 of 1912. De hoofdpersoon uit Schrekers opera, tevens componist, kan alleen maar het ongehoorde ontrafelen waar hij aan het einde van zijn leven zijn hele leven naar heeft gestreefd. Ruzicka verwijst naar de opera van de kunstenaar door het "verre geluid" niet volledig te decoderen. Op het meest voor de hand liggende punt bestaat het uit vier componenten: een drieklank in D-mineur, de gelaagdheid van hele tonen en hun heldere kleuren, en een akkoord dat traditioneel, als het op een na laatste, het uiteindelijke effect van een stuk overbracht, maar op zichzelf straalt een onstabiele schoonheid uit, en het traditionele maar lang gebruikte “horrorakkoord”. Hun samenspel kan heel verschillende emotionele effecten hebben, afhankelijk van de verbijsterende voor- en achtergrond. Het ‘verre geluid’ is een complexe structuur; als eerste stop op weg ernaartoe stelt Ruzicka het interval in, dat de muziekgeschiedenis is ingegaan als ‘diabolus in musica’, als de duivel in de muziek, en waarover de hoofdpersoon in Thomas Manns Roman had veel gedachten. “…MOGELIJK-À-CHAQUE-INSTANT” Paul Valéry dacht: “Misschien zou het interessant zijn om een werk te maken dat op elk van de knooppunten laat zien hoe verschillende dingen zich aan de geest kunnen presenteren voordat er een enkele reeks uit wordt gekozen, die dan in de tekst aanwezig is. Dat zou betekenen: in plaats van de illusie van een enkele bepaling die de werkelijkheid imiteert, is er die van het “mogelijke op elk moment” (mogelijk-à-chaque-instant)." Peter Ruzicka plaatste ze in de zijne 7e strijkkwartet onderkant; Hij schreef: “Voor mij onthult zo'n reflexieve observatie Beethovens Strijkkwartet opus 131, een uniek werk dat voortdurend wijst naar een 'horizon van mogelijkheden'. In mijn 7e strijkkwartet vermijd ik duidelijke continuïteiten en heb ik het vaak over ‘fragmenten uit de toekomst’ in de vorm van mogelijkheden.’ Hij had ‘een compositorische zelfervaring’ voor ogen die ‘niet mikt op de totaliteit van de compositie, maar op weerspiegelt eerder de procesmatige koers." Maar wat is dit, de mogelijke vorm van muziek? Boven de eerste maat van zijn partituur merkte Ruzicka op: “Absolute externe en interne stilte. 'Dal niente', alsof deze muziek er altijd al was…' – Ruzicka gebruikt dit symbool voor spirituele concentratie al sinds zijn vroege werken. Aan de rand van het gehoor verschijnen vluchtige, schimmige figuren, opgerold rond een toon, met een kleine ontsnapping naar de diepte, fragmenten van een muziek die 'er' is maar niet coherent kan worden gehoord. Waar komen ze vandaan, waar leiden ze naartoe? Hoor je bezwaren tegen iets verborgens of verspreide passages die hun staat van opwinding nog niet onthullen? De eerste fase van het kwartet kan worden opgevat als een reflectie waarop denkbare paden worden uitgezet in de constellatie van individuele gebeurtenissen, ook in de zones van stilte. Er is geen duidelijke ‘oplossing’ voor het samenspel van de momenten, die zich op enigszins verschillende manieren herhalen, hun constellatie verdichten, overgaan in gerichte of stationaire beweging, meestal rustig blijven, maar ook harde aanvallen tussendoor kennen. Totdat een vallende figuur met grote kracht het gevoelige tafereel binnendringt, één keer, twee keer, dan drie keer achter elkaar. Daarmee worden nog twee aspecten van de muzikale mogelijkheid geldig: aan de ene kant de breuk, de plotselinge verschijning van een ander, vreemder, onvoorzien (hoewel niet geheel onaangekondigd). Beethoven blijft impact maken: het scherpe contrast tussen continuïteit en discontinuïteit kenmerkt onder meer zijn kwartet in cis klein. Anderzijds worden de externe relaties van een werk besproken. Omdat de opvallende figuur afkomstig is uit een eerder werk van Ruzicka, de 5. Strijkkwartet STURZ; het lijkt hier geïntensiveerd. Een muzikaal idee leeft voort, zelfs als het al in een werk is vastgelegd, en ontwikkelt en transformeert zich en vestigt zo zijn eigen verhaal; In elke verschijning is dit als mogelijkheid opgenomen. Hetzelfde geldt voor alle passages in het werk, dat ruim een half uur duurt en dat Ruzicka et al. gekenmerkt door het woord "lontano" (verre), rustige, vocale gedeelten van een bijzondere schoonheid, tegenkrachten voor de opgewonden bewegingen en harde geluiden waaruit ze soms worden weggegooid, tegenkrachten ook voor de zoemende passages met hun razende uitbarstingen, die in bijna percussieve akkoordherhalingen nemen toe. De kalme stralen openen een horizon van mogelijkheden, juist omdat ze min of meer specifieke herinneringen oproepen. Uiteindelijk breidt deze horizon zich uit, de realiteit van het geluid nadert de stilte - met delicate tonen en figuren die niet alleen uit snaarinstrumenten komen. Habakuk draver programma: [01] WOLKEN 2 voor strijkkwartet en orkest (2013) 19:22 [-02 09] “…POSSIBLE-À-CHAQUE-INSTANT” Strijkkwartet nr. 7 (2016) 41:57 Totale speelduur 61:28 Minguet kwartet Deutsches Symphonie-Orchestre Berlin Wereldpremière opnames Persrecensies:
21 januari 2019, Paco Yanez schreef: En nuestras ultimas Resñas Dedicadas a la Música de Peter Ruzicka (Düsseldorf, 1948) in el Sello Neos, Ya Habíamos Comentado Qa La Discográfica de Múnich SE HA CONVERTIDO EN LAGRENCIA Para Acercarnos En Prolífico Catálogo Itor Alemán, Cuya series en NEOS is onderweg aan de canon interpretatieve ruzickiano, ook de buena muestra tanto sus registros orquestales como los camerísticos: de grueso de las graveaciones van Peter Ruzicka en NEOS, en generos die samenvloeien in de compacto die hoy reseñamos, en de podemos escuchar su séptimo cuarteto de cuerda “…POSSIBLE-À-CHAQUE-INSTANT” (2016) en de partitura para cuarteto de cuerda y orquesta CLOUDS 2 (2013). Nauwkeurig, met CLOUDS 2 komt hij nu ondergedompeld in Peter Ruzicka, en Ruzicka weet meer dat Toshio Hosokawa nu van het pizzicato is dat hij de partituur en zijn ondergeschikte akkoorden heeft, terwijl hij de registratie van een foto ophaalt. (…) (lees hier het volledige artikel)
01/2019 (pag. 55) Componist, dirigent en administrateur, Peter Ruzicka behoort zeker tot de meest veelzijdige hedendaagse muzikanten en deze nieuwste release geeft een update van het verhaal met betrekking tot zijn muziek voor strijkkwartet (de eerste zes kwartetten en diverse stukken zijn al op een schijf verschenen). set - NEOS 10822-23). Verlengd van een eerder werk, Wolken 2 (2013) is geïnspireerd op “Der ferne Klang” – niet in termen van Schrekers opera maar van die “verre Klank”, waarvan de beeldvorming door de Duitse laatromantiek en vroegmodernisme loopt. Kwartet en orkest interageren niet als een concerto grosso, maar eerder als een proces van groeiende confrontatie voorafgaand aan het getransfigureerde maar onopgeloste slot. (…) Schitterend spel van het Minguet Quartet en, in het eerdere werk, het Deutsches SO. (…) Richard Withuis
Januari 2019 De recensenten van Fono Forum presenteren hun favorieten onder de noemer ‘Onze cd’s van het jaar’. Dirk Wieschollek schrijft over NEOS 11808: “Opwindende mixen van kamermuziek en orkestrale texturen en een non plus ultrastrijkkwartet.”
november 2018 Twee actuele strijkkwartetcomposities van Peter Ruzicka zetten zich in voor de ongrijpbaarheid en veranderlijkheid van muzikale gebaren: processen en zoektochten in plaats van vaste contouren en vormen, wat niettemin altijd tot staten van extreme expressiviteit leidt. (…) Het Minguet Quartet maakt er op boeiende wijze een non-plus-ultrastrijkkwartet van. Dirk Wieschollek
Op 15.9.2018 september XNUMX schreef Guido Fischer: Peter Ruzicka is een echte multitasker. (…) En hoewel hij zijn stukken al lang schrijft met een meesterschap in vakmanschap als een Wolfgang Rihm, is het cliché (zoals vaak het geval is bij Rihm) niet zijn ding. Voor de twee werken die hij nu voor strijkkwartet heeft opgenomen, had Ruzicka geen beter ensemble kunnen kiezen dan het Minguet Quartet. Niet alleen omdat de muzikanten zijn klanktaal door en door kennen. De uitdagingen die de muzikanten van het in 2016 opgerichte 7e Strijkkwartet te wachten staan, worden met verbazingwekkend zelfvertrouwen aangegaan. (…) Het “mogelijk op ieder moment” (zoals Paul Valéry de titel “…mogelijk-à-chaque-instant” van het 7e Strijkkwartet vertaalt) komt ook tot uiting in de abrupte veranderingen, die van enorme scherpte zijn tot mysterieuze poëzie, van gewelddadige geluidscompressies tot het naderen van stilte. Muziek die je dwingt om in en uit te luisteren. Eerder presenteerde het Minguet Quartet samen met het Duitse Symfonieorkest Berlijn onder leiding van de componist ook de wereldpremière-opname ‘Clouds 2’ uit 2013. Ook hier draait alles om de mogelijke creatie van muziek, waarvan de basisinhoud is aanvankelijk een smeulende geluidswolk waaruit in de loop van het stuk stele-achtige structuren tevoorschijn komen die bijna als geesten bewegen. En ook hier: indrukwekkend. |
