infotekst:
De jaarwisseling 1929/1930 markeert een breuk in het leven van Stefan Wolpe: na vele jaren en vele pogingen om zijn plaats te vinden in het avant-gardistische culturele leven van de Weimarrepubliek, gaat hij rond deze tijd eindelijk aan de slag als politiek componist en houdt zich intensief bezig met arbeidersmuziek en agitprop. Zonder zijn muzikale esthetiek, die gericht was op vrije atonaliteit, op te geven, dwong de dreiging van de nationaal-socialistische tirannie de joodse avant-gardemuzikant tot een muzikale reactie op deze bedreiging van de menselijke vrijheid. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog ontstonden verschillende liederen en instrumentale stukken die de bijzondere levensomstandigheden van de componist weerspiegelen en zo zijn artistieke ontwikkeling documenteren. Deze beslissende fase in de muzikale creativiteit van Stefan Wolpe – zijn verandering van een Berlijnse avant-gardemuzikant tot een baanbrekende mentor van nieuwe muziek in de Verenigde Staten – wordt gepresenteerd op deze cd-selectie. In An Anna Blume voor piano en muzikale clown, het derde deel van een operaproject op. 5, zette Wolpe in 1929 het beroemde gedicht van de Merz-kunstenaar Kurt Schwitters op muziek. Muzikaal en esthetisch kan deze late wending naar het dadaïsme bijna worden opgevat als een verontschuldiging voor de esthetische experimenten van de jaren twintig, omdat Schwitters' vroege poëtische collage als geen ander gedicht een symbool van zijn tijd is geworden. In de context van Wolpe's oeuvre is er een eerste consequente bekroning van zijn artistiek werk, waarin de esthetische invloeden uit zijn tijd als lid van de November Group, muzikant aan het Bauhaus en filmmuzikant, maar ook als leerling van Ferruccio Busoni en Arnold Schönberg komen samen. In An Anna Blume ontwikkelt Wolpe consequent een tonale en melodische textuur uit het aan het begin geplaatste twaalftoonsmateriaal (zestoons, viertoonsmotief, zevende toon), dat ook de (her)evaluatieprincipes van Schwitters overneemt. ' Merzkunst. Bijna tegelijkertijd werden de artistieke experimenten vervangen door een preoccupatie met politieke teksten: terwijl de liederen op gedichten van Erich Kästner werden geschreven voor uitvoeringen in het kader van het Berlijnse politieke cabaret »Anti«, een compositie als Decret No. 2: To the Army of Artists, opus 7 naar een tekst van Vladimir Majakovski, een muzikale structuur die zeker vergelijkbaar is met de volledig chromatische en ritmisch complexe schrijfwijze van het operaproject en dus veel verder gaat dan de eenvoudige structuren van arbeidersmuziek van de tijd. Daarnaast wordt er ook "simpele" agitprop-muziek gemaakt, zoals de liederen op gedichten van Walter Mehring en Erich Weinert, die Wolpe samen met Hanns Eisler tot de bekendste componist van arbeidersliederen van die tijd maakten. Jaren later, na een odyssee die hem via Oostenrijk en Palestina naar Amerika zou leiden, keerde Wolpe terug naar de 'Tribune', een in New York opgerichte vereniging voor ballingen, 'voor gratis Duitse literatuur en kunst in Amerika'. Berthold Viertel en Bertolt Brecht, die werden "onttroond" door ballingschap, en sluit aan bij enkele concertliederen uit de Berlijnse jaren. Pas een jaar later slaagde hij erin de concertmuziek om te zetten in »gevechtsmuziek«. In het in Amerika gecomponeerde zevendelige Battle Piece voor piano toont Wolpe een radicaal vernieuwde compositietechniek: als reactie op de omwentelingen van zijn tijd breekt hij met traditionele lineaire concepten van muzikale compositie en werkt hij met de verticale en ruimtelijke dimensies van muziek . Daarmee verliet hij het niveau van eenvoudige politieke strijdmuziek en opende hij een nieuwe muzikale esthetiek die niet alleen de weg vrijmaakte voor de muziek van zijn leerlingen, zoals Morton Feldman, Ralph Shapey en David Tudor, maar ook voor de naoorlogse muziek. muziek in het algemeen. Annette Schwarzer |
programma:
[01] 05:06 uur Een Anna Blume voor piano en musicalclown (tenor) opus 5/III (1929) Uit: Acht liederen op teksten van o.a. Heine, Ottwalt, Weinert, opus 12 Uit: Vier liederen op tekst van o.a. Lenin, Majakovski, opus 7 Uit: Missenliederen, opus 17 Uit: Vier liederen op tekst van o.a. Lenin, Majakovski, opus 7 Uit: Drie liederen gebaseerd op gedichten van Erich Kästner Uit: Vier liederen op tekst van o.a. Lenin, Majakovski, opus 7 Uit: Missenliederen, opus 17 Uit: Vier liederen op tekst van o.a. Lenin, Majakovski, opus 7 Uit: Drie liederen gebaseerd op gedichten van Erich Küstner [11] 02:30 3. Toespraak door een barmeisje (1929) Uit: Acht liederen op teksten van o.a. Heine, Ottwalt, Weinert, opus 12 Drie nummers na Bertold Brecht (1943) [14] 02:04 2. De goden [15] 02:36 3. Geen of allemaal Uit: Acht liederen op teksten van o.a. Heine, Ottwalt, Weinert, opus 12 Uit: Two Songs van Berthold Quarter 24:36 Gevecht stuk (1943-1947) [18] 03:14 ik [22] 01:42 v Totale tijd 67:09 Gunnar Brandt Sigurdsson, tenor/zanger |
Persrecensies:
Stefan Wolpe (1902–1972) is een van die belangrijke, fel individualistische componisten die invloed blijven uitoefenen, maar naar mijn mening ook ondergewaardeerd blijven. Misschien was een reden voor enige verwaarlozing zijn rondreizende leven, niet alleen in zijn traject van Duitsland naar Palestina (zoals het toen heette) naar de VS, maar ook in de opeenvolgende omarming van het expressionisme uit het begin van de 20e eeuw, naar linkse politiek geëngageerde stukken, en ten slotte tot een zeer persoonlijke vorm van serialisme (om te beginnen konden zijn rijen meer of minder noten hebben dan 12). Er is een hele 'tweede generatie' serialisten die zich het systeem helemaal eigen hebben gemaakt zonder in academisme te vervallen: Gerhard, Dallapiccola, vroege Rochberg, Skalkottas. Wolpe staat als leider in deze compromisloos originele groep. Deze schijf suggereert iets van dit panorama. Het bestaat uit twee helften: de eerste, 17 nummers uit 1929–1945; de tweede, het immense en verbazingwekkende Battle Piece voor solo piano van 1943-45. De eerstgenoemden lopen nogal uiteen: van 'Pierrot'-spreekstem, tot nerveuze atonale explosies, tot luchtig cabaret, tot geëngageerde arbeidersliederen. De eerste twee zijn nogal dissonant en chromatisch, de laatste resoluut tonaal. Hoewel de kloof hier inderdaad onoverbrugbaar lijkt, weerspiegelt ze in feite de ziedende politieke esthetiek van Berlijn in die tijd, en verschilt ze niet zo veel van onze eigen tijd. Verder voelt men te allen tijde een sterke individuele gevoeligheid aan het werk. Ik zou sommige van deze nummers kunnen verwarren met Eisler of Weill, maar dat is slechts een compliment voor hoe goed ze zijn. Wolpe was een geweldige muzikant, met een consistent sterke visie en een goed oor. Het overgrote deel van de nummers heeft geweldige 'hooks', die je na afloop meteen wilt fluiten. The Battle Piece is een heel andere zaak. Luidruchtig, intens, abrupt in zijn verschuivingen en juxtaposities, het baant het territorium voor Wolpe's grote laatste periode. Ik heb het ooit horen omschrijven als "een stralend geweld", en dat werkt goed. Je voelt in Wolpe dat je (zoals in Varèse) een muzikale ruimte betreedt waar alle parameters worden bewerkt om een ijzersterke architectuur te articuleren, zij het een mysterieuze. Bossers speelt het pianowerk voortreffelijk, maar hij heeft een bijna onoverkomelijke dubbele competitie: David Holzman op Bridge (9116), in een volledig Wolpe-recital, en Marc-André Hamelin op New World (80354). Holzman studeerde als jongere bij Wolpe en Hamelin koppelt zijn uitvoering aan die van de Bolcom Etudes, wat een krachtpatser is. Het doet ook geen pijn dat hij een van 's werelds werkelijk grote virtuozen is. Elk is een verbluffende uitvoering, hoewel heel anders. Dus als je deze schijf gaat kopen, dan zou het voor de liedjes moeten zijn. Brandt-Sigurdsson is een geweldige artiest: perfecte intonatie, dramatische uitvoering, uitspraak (zelfs ik kon iets van het Duits verstaan!), een benijdenswaardige natuurlijkheid van uitvoering. Hij kan zijn toon zo goed aanpassen aan de stijl en rol dat ik eerst dacht dat er meer zangers waren dan één. Hoewel niet geclaimd op de schijf, lijkt het er ook op dat dit allemaal première-cd-opnamen van de nummers kunnen zijn; er lijkt in ieder geval geen overlap te zijn met andere opnames. Maar om terug te gaan naar "de Duitser ontcijferen", er is één probleempje: er zijn geen vertalingen, wat bijzonder triest en onvergeeflijk lijkt, aangezien de Wolpe Society een sponsor is en in de VS is gevestigd! Aangezien de politieke/didactische inhoud van veel van de liedjes zo belangrijk is voor ons begrip, lijkt dit echt jammer; misschien moeten er op zijn minst vertalingen op de website van de vereniging worden geplaatst - en een bericht in toekomstige boekjes voor de schijf worden geplakt. Afgezien van deze ene omissie echter een geweldige opname en een portret van een moedige muzikale geest. Robert Karel
Gunnar Brandt en Johan Bossers hebben Wolpe's muziek van politieke revolutie en esthetische evolutie uit het Berlijn van de jaren dertig van de vorige eeuw afgestoft en de relevantie ervan voor onze eigen tijd aangetoond. De vindingrijke en energieke stem van Brandt en het beslissende pianospel van Bossers combineren in fijn gedetailleerde en intense lezingen van de geïnspireerde waanzin van Schwitters' An Anna Blume en de revolutionaire hartstocht van Majakovski's Decreet No. 1930, samen met ironische marsdeuntjes en bitter amusante agitprop-liedjes in eenvoudiger stijl. De cd wordt afgesloten met het epische Battle Piece voor piano dat Wolpe tijdens de oorlog componeerde. De heer Bossers projecteert het cyclische, zevendelige werk met een virtuositeit en structurele verbeeldingskracht die volledig recht doet aan de geest van deze meest uitdagende en visionaire componist. De cd is een waardevolle tegenhanger van de theatervoorstelling Wolpe!, geproduceerd door Muziektheater Transparant, waarin mw. Bossers en Brandt werken samen met actrice Viviane de Muynck aan een avond die een levendige context biedt voor muziek die haar inspiratie voor de strijd voor gerechtigheid en mensenrechten niet heeft verloren. Austin Clarkson, Stefan Wolpe Society.
10/08
|
